طلاق بائن و رجعی چیست؟

طلاق بائن و رجعی

طلاق، پایان زندگی مشترک، در عقد نکاح دائم می باشد. لیکن در برخی موارد، این پایان، قطعی و غیر قابل برگشت می باشد و در صورتی که آقا منصرف گردد بایستی عقد نکاح، مجدد جاری گردد. در مواردی نیز، بعد از جدایی، فرصت کوتاهی برای مرد وجود دارد که در صورت پشیمانی از طلاق، بدون آن که صیغه ازدواج خوانده شود به زندگی باز گردد که به آن رجوع می گویند. بنابراین از جهت امکان بازگشت مجدد زوج به زوجه، طلاق به دو نوع بائن و رجعی تقسیم می گردد.

• طلاق رجعی چیست؟

همان طور که بیان شد طلاق، پایان رابطه زوجیت در عقد نکاح دائم می باشد لیکن در طلاق رجعی این رابطه حقوقی(رابطه زوجیت) به صورت کامل از بین نمی رود. به بیانی دیگر در طلاق رجعی، مرد این امکان را دارد، تا پایان عده زن، به زوجه رجوع کند بدون آن که نیازی به عقد نکاح باشد. البته طلاق رجعی ،آثار حقوقی دیگری نیز به دنبال دارد از جمله آن که در مدت عده، نفقه زن بر عهده مرد می باشد و زوج، تکلیف دارد هزینه های ضروری زن را پرداخت نماید، مگر آن که مبنای طلاق، ناشزه بودن زوجه باشد. مورد دیگر، آن می باشد که تا پایان عده، زوجین از یکدیگر ارث می برند. به طور کلی باید در انواع طلاق، اصل را بر نوع رجعی دانست مگر مواردی که قانون، آن ها را بائن شمرده است.

نکته: عده، مدت زمانی می باشد که زن بعد از جدایی و انحلال عقد نکاح(مانند طلاق و فوت)، تا انقضای آن، نمی تواند شوهر دیگری اختیار کند. به عبارتی در صورت تمایل به ازدواج بایستی مدت معینی که در قانون آمده سپری گردد. برای مثال عده طلاق برای ازدواج دائم 3 ماه می‌باشد و در صورتی که خانم باردار باشد، مدت عده تا پایان وضع حمل است. از طرفی برای زن یائسه یا زنی که بین او و شوهرش نزدیکی صورت نگرفته است عده طلاق وجود ندارد.

• طلاق بائن چیست؟

در طلاق بائن پس از جاری شدن صیغه طلاق، رابطه زوجیت به صورت دائمی پایان یافته و دیگر هیچ گونه رابطه حقوقی بین زوجین برقرار نخواهد بود. از این رو چنان چه مرد خواهان رجوع به زندگی مشترک باشد، و حتی زوجه با این بازگشت موافق باشد، بایستی مجدد عقد نکاح جاری گردد. ولو زن هنوز در دوره عده باشد. اما در چه مواردی طلاق بائن می باشد.

• در چه مواردی طلاق بائن است؟

1) در صورتی که سن زوجه  به هنگام طلاق زیر 9 سال باشد.

2) طلاق خانم یائسه. با توجه به آن که زن یائسه، عده طلاق ندارد لاجرم فرصتی هم برای بازگشت و انصراف مرد نیز وجود ندارد بنابراین در مورد زنی که عادت ماهیانه ندارد طلاق وی از نوع بائن می باشد.

3) طلاق پیش از رابطه جنسی و در حالی که زن باکره باشد. به عبارتی از آن جایی که زن باکره، عده طلاق ندارد بنابراین مهلتی هم برای انصراف مرد از طلاق وجود ندارد از این رو طلاق وی، بائن می باشد.

4) سه طلاقه کردن زن یا طلاق سوم.

5) طلاق خلع و مبارات. در ادامه مقاله، به آن خواهیم پرداخت.

طلاق خلع و مبارات

موضوع طلاق خلع و مبارات، تنفر و کراهت است به عبارتی گاهی پیش می آید به دلیل کراهتی که بین زوجین وجود دارد ادامه زندگی مشترک برای زن و یا هردوی طرفین سخت باشد. این کراهت و بیذاری می تواند یک طرفه و از سوی زن باشد و یا دو سویه و متقابل.

• طلاق خلع

در طلاق خلع، زن به دلیل کراهت و تنفری که از مرد دارد رضایت دارد مالی به همسرش ببخشد تا وی را طلاق دهد. از این روی آن مال(فدیه) می تواند کمتر، برابر و یاحتی بیشتر از مهریه باشد. در واقع طلاق خلع، همان طلاقی می باشد که زن می گوید مهرم حلال، جانم آزاد. بنابراین آن چه را که در عرف شاهد هستیم که بانوان، مهریه خود را می بخشند تا جدا گردند در واقع طلاق خلع می باشد.

نکته: در رویه قضایی، در مواردی که زن از همسر خویش کراهت دارد و حتی حاضر به بخشش مالی ولو بیشتر از مهریه به مرد می باشد، طلاق محقق نمی شود مگر با رضایت آقا. هرچند در موارد نادری نیز ممکن است با اثبات مشقت ادامه زندگی مشترک به دلیل کراهت برای زوجه، دادگاه با طلاق موافقت نماید.

• طلاق مبارات

گاهی، کراهت و بیذاری دو طرفه می باشد به عبارتی گاهی تنفر و عدم تمایل به زندگی مشترک، از سوی زوج و زوجه می باشد و زن و مرد هر دو نسبت به یکدیگر تنفر دارند لیکن در این مورد هم زن بایستی مالی به زوج ببخشد تا وی را طلاق دهد. البته میزان آن در هر صورت کمتر از مهریه خواهد بود.

نکته: در صورتی که تنها مرد نسبت به زن کراهت داشته و خواهان طلاق باشد، و زن خواهان ادامه زندگی مشترک، مصداق طلاق مبارات نمی باشد.

• تفاوت طلاق خلع و مبارات

بنابراین ملاحظه گردید در طلاق خلع، بیذاری و کراهت از سوی زن می باشد ولی در نوع مبارات، تنفر دو طرفه می باشد و تفاوت دیگر این دو طلاق در میزان فدیه ای می باشد که زن بایستی به زوج بپردازد که در طلاق خلع میزان این مال می تواند کمتر، برابر و یا بیشتر از مهریه زوجه باشد در حالی که در طلاق مبارات، میزان فدیه، کمتر از مهریه خواهد بود.

در نهایت آن که هر دوی این دو طلاق از نوع بائن می باشند. یعنی آن که مرد حق رجوع و بازگشت به زوجه را در دوره عده نخواهد داشت.

تفاوت های طلاق رجعی و بائن

1) در طلاق رجعی تا پایان عده، مرد حق رجوع دارد بدون آن که عقد نکاح، جاری گردد. اما در طلاق بائن، رابطه زوجیت پایان یافته و در صورتی که مرد خواهان بازگشت باشد بایستی صیغه عقد ازدواج، مجدد واقع گردد.

2) در طلاق بائن، به محض وقوع آن، رابطه حقوقی زوجین به عنوان زن و شوهر پایان یافته و دیگر هیچ یک در مقابل دیگری، نه حق و نه تکلیفی بر عهده نخواهد داشت. اما در طلاق رجعی، ولو مرد خوهان بازگشت نباشد، تا پایان عده، مرد مکلف به پرداخت نفقه زن می باشد، مگر آن که طلاق به دلیل ناشزه بودن زوجه باشد. از این رو، تا پایان عده، مرد نمی تواند زن را مجبور به ترک منزل نماید. البته در طلاق بائن در صورتی که زن باردار باشد مرد تکلیف دارد نفقه زن را تا وضع حمل وی پرداخت نماید.

3) در طلاق بائن و بعد از جاری شدن صیغه طلاق، طرفین از یکدیگر ارث نمی برند اما در طلاق رجعی تا پایان عده، طرفین از یکدیگر ارث خواهند برد.

سوالات متدوال

• طلاق در زمان عقد از چه نوعی است؟

به طور معمول، با توجه به آن که بعد از عقد و تا زمانی که زوجین زندگی مشترک را در یک منزل شروع کنند، زن دوشیزه می باشد بنابراین طلاق از نوع بائن می باشد.

برای دریافت خدمات وکیل خانواده و طلاق در تهران، یزد و زاهدان با ما تماس بگیرید.