دعاوی کیفری
دعاوی کیفری چیست؟
دعوای کیفری یا جزایی به آن دست از دعاوی می گویند که در ارتباط با جرم و مجازات باشد.
به عبارتی هر رفتاری که قانونگذار برای آن مجازات و کیفر تعیین نموده باشد مصداق دعوای کیفری می باشد. هر چند گاهی پیش می آید یک رفتار واحد، هم از طریق کیفری قابل پیگرد باشد و هم به لحاظ حقوقی. برای نمونه اگر شخصی، مال غیر را بدون رضایت وی، به دیگری انتقال دهد، از طریق حقوقی، تحت عنوان معامله فضولی قابل طرح می باشد و اگر از جهت کیفری تمایل به شکایت داشته باشد، البته تحت شرایطی، با عنوان انتقال مال غیر که نوعی کلاهبرداری محسوب می گردد قابل تعقیب می باشد. بدیهی می باشد در مورد اول، زیان دیده صرفا از جهت جبران خسارت مالی می تواند به نتیجه برسد لیکن در مورد دوم نه تنها خسارت وی جبران می گردد بلکه متهم به مجازات آن جرم که در مثال فوق بین 1تا7 سال حبس به همراه جزای نقدی می باشد نیز محکوم می گردد. و یا عنوان ترک انفاق که از هر دو جهت کیفری و حقوقی قابل طرح می باشد. از این رو، این که بزه دیده یا شاکی از چه مسیری به حقوق خود برسد بستگی به شرایط پرونده و انتخاب وی دارد. لیکن پیشنهاد می گردد در این موارد، با وکیل پایه یک دادگستری مشاوره نمایید.
تفاوتهای دعاوی حقوقی و کیفری
- طرح دعوای حقوقی با تقدیم دادخواست و طرح دعوای کیفری با ثبت شکایت آغاز می گردد.
- نحوه رسیدگی به دعاوی کیفری و دعاوی حقوقی، متفاوت از یکدیگر می باشد. از این رو محاکمی که صلاحیت رسیدگی به این دو موضوع را دارند نیز متفاوت می باشد. هر چند، در بعضی موارد، دادگاه کیفری، هم زمان می تواند به جنبه حقوقی یک جرم نیز رسیدگی نماید.
- از جمله تفاوت رسیدگی، در دو دعوای کیفری و حقوقی آن است که، رسیدگی به دعوای کیفری، در اکثر موارد، شامل دو مرحله می باشد. مرحله اول، دادسرا و مرحله دوم، دادگاه. دادسرا، وظیفه انجام تحقیقات را داشته که آیا جرمی صورت پذیرفته و یا خیر و چنانچه، وقوع جرم مسلم باشد، پرونده، با صدور کیفرخواست(عنوان جرم و تقاضای مجازات) به دادگاه ارسال می گردد. دادگاه نیز تحقیقات انجام شده را مورد بررسی قرار داده و در نهایت پس از صحت مدارک و دلایل، در صورت محرز بودن جرم، متهم را به مجازات قانونی، محکوم می نماید و در صورت بیگناهی، رای بر برائت متهم می دهد. لیکن رسیدگی به دعوای حقوقی، تنها در دادگاه انجام می پذیرد.
- در دعاوی حقوقی چنان چه، خواهان(دادخواست دهنده) از خواسته خود منصرف گردد، پرونده مختومه می گردد اما در اکثر دعاوی کیفری با گذشت شاکی، تعقیب و رسیدگی خاتمه نمی پذیرد. چرا که در بسیاری موراد، جرایم جنبه عمومی نیز دارند، به عبارتی دولت به نمایندگی از جامعه نیز حقی دارد که با گذشت شاکی، حق جامعه ساقط نمی گردد. هر چند ممکن است از موارد تخفیف مجازات باشد.
- هزینه های دادرسی در دعاوی کیفری و حقوقی متفاوت می باشد.
شروع دعوای کیفری
همانطور که اشاره گردید، دعوای کیفری با ثبت شکایت طرح می گردد. در حال حاضر ثبت شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی صورت می پذیرد. دفاتر مربوطه نیز شکایت مطروحه را، جهت فرایند تعقیب و تحقیق، از طریق سامانه، به دادسرا ارجاع می دهند.
مهم ترین دعاوی کیفری
- جرایم علیه اموال مانند، سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، خیانت در امانت و غیره
- جرایم علیه اشخاص مانند، قتل عمدی و غیر عمدی، ایراد ضرب و جرح مستوجب قصاص و دیه، آزار جنسی، سقط جنین و غیره
- سایر جرایم مانند، توهین، افترا، جعل و استفاده از سند مجعول، جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و غیره
